Минский государственный колледж строительства

 Государственный и общественный статус педагогического работника определяет, что педагогический работник является образцом профессионализма и безупречной репутации. Все участники образовательного процесса обязаны уважать честь и достоинство педагогических работников. 

В своей деятельности педагогические работники должны руководствоваться следующими правилами:

1. Реализовывать государственную политику в сфере образования.
2. Строить работу на основе безусловного взаимного уважения достоинства обучающихся, их законных представителей, коллег.
3. Добросовестно и качественно исполнять профессиональные обязанности. Постоянно совершенствовать свой профессионализм.
4. Формировать у обучающихся духовно-нравственные ценности, гражданственность, патриотизм, стремление к здоровому образу жизни.
5. Быть честным, искренним, справедливым и открытым для общения.
6. Проявлять доброжелательность, вежливость и тактичность, избегать конфликтов во взаимоотношениях.
7. В рамках законодательства сохранять тайну лично доверенной информации.
8. Способствовать созданию позитивных взаимоотношений в коллективе учащихся и педагогическом коллективе.
9. Соблюдать этические принципы и нормы в медиапространстве.
10. Внешним видом, поведением, культурой общения соответствовать статусу педагогического работника.

Профессиональный стандарт «Педагогическая деятельность в учреждениях образования, реализующих образовательные программы профессионально-технического и среднего специального образования», утвержден Постановлением Министерства труда и социальной защиты Республики Беларусь от 29.12.2023 № 56

 

Выпуск 28 Единого квалификационного справочника должностей служащих (ЕКСД) «Должности служащих, занятых в образовании», утвержден Постановлением Министерства труда и социальной защиты Республики Беларусь от 29.07.2020 № 69

 

1.Формальные характеристики: преподаваемые учебные предметы; группы, в которых работает педагог; категория; педагогический стаж.

2. Общая характеристика плана самообразования за прошедший период: полнота реализации содержательной составляющей плана, решение задач, достижение цели.

3. Анализ профессионально-педагогической результативности:

личностно-профессиональные достижения (повышение категории, участие в инновационной деятельности, методических декадах, профессиональных конкурсах, научно-практических конференциях, создание авторских дидактических систем, обобщение (самообобщение) опыта работы, прохождение курсового повышения квалификации, публикации из опыта работы, развитие личностно-профессиональных компетенций и др.);

достижения учащихся (итоги успеваемости, результативность участия в олимпиадах, конкурсах, научно-практических конференциях, уровень личностного развития, сформированность мотивации достижения успеха и др.).

4. Профессионально-педагогическая подготовка:

• курсовое повышение квалификации и его влияние на личностно-профессиональное развитие;
• знакомство с эффективным педагогическим опытом и изучение опыта работы коллег по актуальным для данного педагога проблемам;
• работа с научно-методической, справочной литературой;
• значимость взаимодействия с коллегами; внешнее сотрудничество;
• влияние условий, созданных вколледже, на самосовершенствование профессионализма педагога (наличие методического кабинета, справочно-методической литературы, учебного кабинета; положительный морально-психологический климат в коллективе; уровень управленческой культуры членов администрации и др.);
• влияние личностно-профессионального развития на качество образовательного процесса.

5. Анализ профессионально-педагогической деятельности:

• осуществление образовательного процесса (используемые технологии, методики, методы, приёмы, средства);
• дифференциация и индивидуализация образовательного процесса; работа с одарёнными детьми;
• оказание дополнительных образовательных услуг (виды и формы работы);
• деятельность по совершенствованию работы учебного кабинета;
• руководство процессом повышения квалификации коллег (стажировка, наставничество, ведение мастер-класса и др.).

6. Вывод: какие результаты достигнуты и что этому способствовало.

7. Определение перспектив дальнейшего саморазвития: цели, задачи, направления и содержание деятельности.

На основании индивидуальной программы определяется тема самообразования на конкретный период времени, разрабатывается план действий. Основные задачи «обрастают» конкретным содержанием, также механизмами, методами и средствами их реализации.

Методические материалы для преподавателей – это материалы, содержащие указания, разъяснения, выполнение которых преподавателем должно способствовать наиболее эффективному освоению учебной программы обучающимися.

Цель оказать методическую помощь преподавателю, а не обучающемуся, здесь представляются материалы по методике преподавания учебного предмета (его раздела, части) или по методике воспитания, в которых раскрываются актуальные общеметодические проблемы и вопросы конкретной методики преподавания учебных предметов, предлагаются порядок, последовательность и технология работы по подготовке к учебным занятиям, описываются цели, задачи, методы и приемы обучения, даются советы по организации учебного процесса, по адаптации учебного материала к уровню подготовленности обучающихся.

Методические материалы для преподавателей подразделяются на методические пособия, методические рекомендации и методические разработки.

Методическое пособие отличается от методических рекомендаций тем, что содержит, наряду с практическими рекомендациями, ещё и теоретические положения, раскрывающие существующие точки зрения на излагаемый вопрос в педагогической науке.

В методических рекомендациях теория вопроса дается минимально.

В качестве приложений методические рекомендации могут включать методические разработки уроков, внеурочных занятий.

Требования, предъявляемые к методической разработке

Содержание методической разработки должно четко соответствовать теме и цели.

Содержание методической разработки должно быть таким, чтобы педагоги могли получить сведения о наиболее рациональной организации учебного процесса, эффективности методов и методических приемов, формах изложения учебного материала, применения современных технических и информационных средств обучения.

Авторские (частные) методики не должны повторять содержание учебников и учебных программ, описывать изучаемые явления и технические объекты, освещать вопросы, изложенные в общепедагогической литературе.

Материал должен быть систематизирован, изложен максимально просто и четко.

Язык методической разработки должен быть четким, лаконичным, грамотным, убедительным.

Рекомендуемые методы, методические приемы, формы и средства обучения должны обосноваться ссылками на свой педагогический опыт.

Методическая разработка должна учитывать конкретные материально-технические условия осуществления образовательного процесса.

Ориентировать организацию образовательного процесса в направлении широкого применения активных форм и методов обучения.

Методическая разработка должна раскрывать вопрос «Как учить».

Должна содержать конкретные материалы, которые может использовать педагог в своей работе (карточки задания, образцы УПД, планы уроков, инструкции для проведения лабораторно-практических работ, карточки, схемы, тесты, поуровневые задания и т.д.).

Должны быть соблюдены требования к оформлению, в т.ч. к электронной версии МР

Структура методической разработки:

титульник; аннотация; содержание; введение; основная часть; заключение; список источников; приложения

В аннотации (3-4 предложения) кратко указывается, какой проблеме посвящается методическая разработка, какие вопросы раскрывает, кому может быть полезна.

Во введении (1-2 страницы) раскрывается актуальность данной работы, т.е. автор отвечает на вопрос, почему решил подготовить (разработать) пособие, объясняется, какие проблемы, затруднения поможет разрешить данное пособие. Характеризуются условия и обстоятельства создания данного пособия; причины создания данного пособия, указывается адресат, которому предназначено издание.

Основная часть не называется, она разбивается на параграфы и пункты (простой и сложный план). Содержание основной части должно ответить на вопросы: что предлагает автор? Зачем он предлагает делать именно так? Как нужно делать, чтобы получить гарантированный автором результат?

В заключение (1-2 страницы) подводятся итоги по тем проблемным вопросам, которые ставились педагогом, приступая к составлению методической разработки. Делается вывод, итог по работе, представляются результаты, обозначается, в каком направлении предполагается работать дальше.

Приложения (конкретные практические наработки автора).

Каждое приложение оформляется с новой страницы, номер пишется в правом верхнем углу листа, по центру – название приложения. Ссылки на приложения в тексте обязательны. При большом объеме работы целесообразно вначале дать оглавление (содержание).

Общие требования к оформлению методической разработки:

Общий объем методической разработки должен составлять не менее 24 листов компьютерного текста (шрифт-14). Если методическая разработка представляет собой разработку одного урока, то не менее 10 листов.

Объем основного содержания не менее половины всей рукописи.

Объем приложений не лимитируется, но они должны соответствовать тексту (ссылки на них в тексте обязательны. Ссылки на использованные источники в тексте следует давать в квадратных скобках. Количество и объем разделов не лимитируется.

І. АГУЛЬНЫЯ ПАЛАЖЭННІ

1. Мэтай дадзеных Метадычных рэкамендацый па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі (далей – Метадычныя рэкамендацыі), з’яўляецца ажыццяўленне адзінага падыходу ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі (далей – установы адукацыі), да фарміравання культуры вуснага і пісьмовага маўлення вучняў.

2. Метадычныя рэкамендацыі накіраваны на ўзгодненую дзейнасць педагагічных работнікаў па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення пры рэалізацыі вучэбных праграм па вучэбных прадметах, вучэбных праграм факультатыўных заняткаў, правядзенні стымулюючых, падтрымліваючых заняткаў, кансультацый (далей – дадатковыя заняткі), адукацыйных і выхаваўчых мерапрыемстваў (алiмпiяды, канферэнцыі, конкурсы, фестывалі, злёты, выставы, экспедыцыі, іншыя мерапрыемствы), праверцы навучальных, кантрольных і экзаменацыйных работ, выкананых у пісьмовай форме.

3. Метадычныя рэкамендацыі вызначаюць сістэму арганізацыйных мер, якія садзейнічаюць фарміраванню культуры вуснага і пісьмовага маўлення вучняў.

4. Камунiкатыўныя ўменні і навыкі вучняў развіваюцца пры вывучэнні вучэбных прадметаў, а таксама пры правядзенні дадатковых заняткаў, адукацыйных і выхаваўчых мерапрыемстваў.

5. Пры ажыццяўленні педагагічнымі работнікамі адукацыйнай дзейнасці рэкамендуецца:

праводзiць сiстэматычную работу па ўзбагачэннi слоўнiкавага запасу вучняў, азнаямленні з тэрмiналагічнай лексікай, звяртаць увагу на сферу ўжывання таго ці іншага тэрміна;

удзяляць увагу на вучэбных і дадатковых занятках паўнавартаснаму ўспрыманню вучнямі вучэбнага тэксту i слова настаўніка – асноўных крынiц вучэбнай iнфармацыi, узораў правiльна аформленага маўлення;

выкарыстоўваць выразнае чытанне ўголас як адзiн з прыёмаў фармiравання культуры вуснага маўлення, як сродак эмацыянальнага i асобаснага асэнсавання тэксту;

выкарыстоўваць прыёмы сэнсавага чытання як сродку фарміравання чытацкай пісьменнасці;

вучыць працаваць з кнiгай, электроннымі і іншымі сродкамі навучання, карыстацца даведачнай лiтаратурай, каталогамi i картатэкамі, падбiраць крыніцы інфармацыі па пэўнай тэме, правiльна афармляць вынiкi самастойнай работы з крыніцамі інфармацыі (мэтазгодна выкарыстоўваць цытатны матэрыял, складаць тэзiсы, канспекты, спiсы лiтаратуры i г.д.);

фармiраваць у вучняў уменні складаць і аналізаваць табліцы, дыяграмы, схемы, вучыць апісваць, характарызаваць, параўноўваць, аналiзаваць вучэбны матэрыял, весці дыялог, дыскусію, прыводзiць неабходныя доказы, рабiць высновы і падагульненнi;

павышаць культуру вуснага маўлення вучняў, тактоўна выпраўляць памылкi ў адпаведнасцi з нормамi літаратурнай мовы;

рабіць разборлiвым почыркам усе вiды запiсаў на класнай дошцы, у класным журнале, у дзённiках і сшытках вучняў з мэтай фарміравання ў вучняў навыкаў акуратнага іх вядзення і афармлення запiсаў;

прытрымлiвацца ўзору афармлення надпісу на вокладцы сшытка згодна з дадаткам 1 да Метадычных рэкамендацый.

Рэкамендуецца праводзiць пасяджэннi метадычных аб’яднанняў, педагагічнага савета, у тэматыку якіх неабходна ўключаць пытанні культуры вуснага і пісьмовага маўлення вучняў, а таксама арганiзоўваць абмен вопытам педагагічных работнікаў у дадзеным напрамку.

ІІ. НАВУЧАЛЬНЫЯ І КАНТРОЛЬНЫЯ РАБОТЫ, ЯКІЯ ВЫКОНВАЮЦЦА Ў ПІСЬМОВАЙ ФОРМЕ

6. Асноўнымi вiдамi работ вучняў на вучэбных занятках ва ўстанове адукацыі і дома з’яўляюцца навучальныя работы, якія выконваюцца ў пісьмовай форме (далей – навучальныя работы).

Да іх адносяцца:

на ІІ і ІІІ ступенях агульнай сярэдняй адукацыі:

практыкаванні і заданні розных відаў, тэставыя, лабараторныя і практычныя работы (вопыты) па ўсіх вучэбных прадметах, акрамя вучэбнага прадмета ”Фізічная культура і здароўе“;

дыктанты (слоўнікавы, выбарачны, папераджальны, тлумачальны, вольны, творчы і іншыя), пераклады, пераказы, сачыненні па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“;

сачыненні і іншыя творчыя работы па вучэбных прадметах ”Беларуская літаратура“, ”Русская литература“, ”Лiтаратура нацыянальнай меншасці“;

напісанне віншаванняў, запрашэнняў, асабістых лістоў, нескладаных дзелавых лістоў (ліста-падзякі, ліста-адказу, ліста-запыту інфармацыі, звестак анкеты, кароткай аўтабіяграфіі, кароткага зместу (рэзюмэ) праслуханага (прачытанага) ці ўбачанага, міні-сачынення, сачынення на прапанаваную тэму па вучэбным прадмеце ”Замежная мова“, а пры вывучэнні кітайскай мовы дадаткова напісанне нескладаных відаў тэкстаў з дапамогай транскрыпцыйных знакаў, іерогліфаў; сказаў і тэкстаў іерогліфамі; ключавых элементаў іерогліфаў (графем);

дыктанты (лічбавыя, графічныя і іншыя), задачы па вучэбных прадметах ”Матэматыка“, ”Фізіка“, ”Астраномія“, ”Хімія“, ”Біялогія“, ”Геаграфія“;

пісьмовыя адказы на пытанні, змешчаныя ў падручніках, вучэбных дапаможніках, дыдактычных матэрыялах па ўсіх вучэбных прадметах, акрамя вучэбнага прадмета ”Фізічная культура і здароўе“;

складанне планаў-канспектаў, канспектаў, апорных схем, табліц, дыяграм, алгарытмаў па ўсіх вучэбных прадметах, акрамя вучэбнага прадмета ”Фізічная культура і здароўе“;

заданні з выкарыстаннем насценных і контурных карт, атласаў, рухомай карты зорнага неба і іншых па вучэбных прадметах ”Сусветная гісторыя“, ”Гісторыя Беларусі“, ”Чалавек і свет“, ”Геаграфія“, ”Астраномія“.

8. На вучэбных занятках ва ўстанове адукацыі выконваюцца кантрольныя работы (далей – кантрольныя работы) па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Беларуская літаратура“, ”Русский язык“, ”Русская литература“, ”Мова нацыянальнай меншасці“, ”Матэматыка“, ”Фізіка“, ”Астраномія“, ”Хімія“, ”Біялогія“. Кантрольныя работы па вучэбным прадмеце ”Інфарматыка“ ўключаюць тэарэтычныя пытанні, адказы на якія даюцца ў пісьмовай форме, і практычныя заданні, якія выконваюцца на камп’ютары.

Колькасць кантрольных работ на працягу навучальнага года на II і III ступенях агульнай сярэдняй адукацыі па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Беларуская літаратура“, ”Русский язык“, ”Русская литература“, ”Мова нацыянальнай меншасці“ і іх віды, а таксама колькасць кантрольных работ па вучэбных прадметах ”Матэматыка“,

”Інфарматыка“, ”Фізіка“, ”Астраномія“, ”Хімія“ і ”Біялогія“ вызначаюцца згодна з дадаткам 4 да Метадычных рэкамендацый.

Аб’ём тэкстаў кантрольных дыктантаў, пераказаў, а таксама аб’ём слоўнікавых дыктантаў, кантрольных сачыненняў вызначаюцца згодна з дадаткам 5 да дадзеных Метадычных рэкамендацый. Колькасць арфаграм і пунктаграм у тэкстах кантрольных дыктантаў па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“ вызначаецца згодна з дадаткам 6 да Метадычных рэкамендацый.

У вячэрніх класах сумарная колькасць кантрольных работ па вучэбным прадмеце, прадугледжаных на ІІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі, раўнамерна размяркоўваецца на ўсе гады навучання.

9. Кантрольныя работы ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі, павінны праводзіцца ў адпаведнасці са Спецыфічнымі санітарна-эпідэміялагічнымі патрабаваннямі да зместу і эксплуатацыі ўстаноў адукацыі, якія зацверджаны пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 07.08.2019 № 525.

ІІІ. КОЛЬКАСЦЬ І ПРЫЗНАЧЭННЕ ВУЧНЁЎСКІХ СШЫТКАЎ

11. Пры ажыццяўленні ўстановамі адукацыі навучання і выхавання на II і III ступенях агульнай сярэдняй адукацыі для выканання навучальных і кантрольных работ вучням рэкамендуецца мець наступную колькасць сшыткаў:

па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“ – 3 сшыткі (2 сшыткі для навучальных работ і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбных прадметах ”Беларуская літаратура“, ”Русская литература“ 1 сшытак для навучальных работ – у V–VIIІ класах; 2 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ, 1 сшытак для кантрольных работ) – у ІХ–ХІ (XII) класах;

па вучэбным прадмеце ”Літаратура нацыянальнай меншасці“ – 1 сшытак для навучальных работ;

па вучэбным прадмеце ”Замежная мова“ – 2 сшыткі для навучальных работ; па меркаванні настаўніка дадаткова можна выкарыстоўваць сшытак для запісу замежных слоў. Сшытак для запісу замежных слоў для вучняў X–XI (XII) класаў выкарыстоўваецца па іх жаданні;

па вучэбным прадмеце ”Мастацтва (айчынная і сусветная мастацкая культура)“ – альбом або набор лістоў для малявання, 1 сшытак для навучальных работ;

па вучэбным прадмеце ”Матэматыка“ – 3 сшыткі (2 сшыткі для навучальных работ і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбных прадметах ”Інфарматыка“, “Астраномія” – 2 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбных прадметах ”Чалавек і свет“, ”Сусветная гісторыя“, ”Гісторыя Беларусі“, ”Грамадазнаўства“, ”Працоўнае навучанне“, ”Чарчэнне“ – 1 сшытак для навучальных работ;

па вучэбным прадмеце ”Фізіка“ – 3 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ, 1 сшытак для лабараторных работ (лабараторных работ і эксперыментальных даследаванняў) і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбным прадмеце ”Біялогія“ – 3 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ, 1 сшытак для лабараторных і практычных работ, 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбным прадмеце ”Хімія“ – 3 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ, 1 сшытак для практычных работ і 1 сшытак для кантрольных работ);

па вучэбным прадмеце ”Геаграфія“ – 2 сшыткі (1 сшытак для навучальных работ і 1 сшытак для практычных работ);

па вучэбных прадметах ”Дапрызыўная і медыцынская падрыхтоўка“, “Асновы бяспекі жыццядзейнасці” – 1 сшытак для навучальных работ па меркаванні настаўніка.

У сшытках для навучальных работ вучні выконваюць работы, якія праводзяцца ў межах паўрочнага і тэматычнага кантролю (класныя, дамашнія, самастойныя, навучальныя пераказы, і іншыя работы), а ў сшытках для кантрольных работ выконваюцца толькі кантрольныя работы, якія ўказаны ў дадатках 3, 4 Метадычных рэкамендацый.

13. Дапускаецца выкарыстоўваць для навучальных, практычных, лабараторных работ і эксперыментальных даследаванняў сшыткі на друкаванай аснове, якія маюць адпаведны грыф. Выкарыстанне рабочых сшыткаў, апорных канспектаў на друкаванай аснове з’яўляецца неабавязковым.

14. Сшыткі для лабараторных работ (лабараторных работ і эксперыментальных даследаванняў) па вучэбным прадмеце ”Фізіка“, сшыткі для практычных работ па вучэбных прадметах ”Хімія“ і “Геаграфія”, сшытак для лабараторных і практычных работ па вучэбным прадмеце ”Біялогія“ захоўваюцца ва ўстанове адукацыі на працягу навучальнага года і выдаюцца вучням для выканання адпаведных работ.

15. Кантрольныя работы па вучэбным прадмеце ”Інфарматыка“ афармляюцца на электронным (практычныя заданні) і папяровым (тэарэтычныя пытанні) носьбіце.

16. Сшыткі для кантрольных работ на працягу навучальнага года выдаюцца вучням на вучэбных занятках для выканання адпаведных работ і работ над памылкамі і захоўваюцца ва ўстанове адукацыі да пачатку наступнага навучальнага года.

ІV. АФАРМЛЕННЕ I ВЯДЗЕННЕ СШЫТКАЎ, АФАРМЛЕННЕ ЭКЗАМЕНАЦЫЙНЫХ РАБОТ

17. Пры афармленні надпiсу на вокладцы сшытка ўказваецца, для чаго прызначаецца сшытак (для работ па беларускай мове, для кантрольных работ па матэматыцы, для практычных работ па хіміі, для практычных і лабараторных работ па біялогіі, для лабараторных работ па

фізіцы або для лабараторных работ і эксперыментальных даследаванняў па фiзiцы i, адпаведна, па іншых вучэбных прадметах), клас (выкарыстоўваюцца арабскія або рымскія лічбы), скарочанае найменне ўстановы адукацыі ў адпаведнасці са статутам гэтай установы адукацыі, прозвiшча і ўласнае iмя вучня ў родным склоне.

18. Пры афармленні надпісу на вокладцы сшытка дапускаецца рабіць запіс аб прызначэнні сшытка і найменні ўстановы адукацыі ў два радкі.

19. У І і ІІ класах надпіс на вокладцы сшытка афармляецца настаўнікам, у ІІІ і ІV класах – вучнем пад кiраўнiцтвам настаўніка, у V–ХІ (XII) класах – вучнем згодна з патрабаваннямі Метадычных рэкамендацый. Памылкі, дапушчаныя вучнямі, выпраўляюцца настаўнікам ручкай з пастай чырвонага колеру.

20. Пры выкананні розных відаў работ вучні павінны захоўваць чырвоны радок, пісаць ад самага пачатку і да самага канца радка, пры неабходнасці падзяляючы словы для пераносу. Усе запiсы ў сшытках робяцца ручкай з пастай сіняга або фіялетавага колеру (па рашэнні ўстановы адукацыі) акуратна, разборлiвым почыркам, выпраўленні памылковага напісання на правільнае выконваюцца без выкарыстання карэктара. У І класе пры навучанні пісьму вучні могуць выкарыстоўваць аловак замест ручкі.

Падкрэслiванне членаў сказа, выдзяленне марфем у слове, умоўныя абазначэннi, чарцяжы, схемы, графікі, табліцы, дыяграмы, малюнкі выконваюцца акуратна алоўкам (пры неабходнасці каляровымі алоўкамі, акрамя чырвонага) або ручкай, пры неабходнасці – з прымяненнем лiнейкi i цыркуля. Не дапускаецца выкарыстанне ў сшытках аплiкацый, якія не выконваюць дыдактычных функцый, і фламастараў.

21. Па вучэбных прадметах ”Матэматыка“, ”Фізіка“, ”Астраномія“ ў сшытках для кантрольных работ пры пабудове геаметрычных фігур, графікаў функцый, выкананні малюнкаў, табліц, графікаў і схем вучні могуць выкарыстоўваць каляровыя алоўкі, акрамя чырвонага.

22. Па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“, ”Беларуская літаратура“, ”Русская литература“, ”Літаратура нацыянальнай меншасці“, ”Замежная мова“, ”Матэматыка“ са знешняга боку старонкі сшытка адводзяцца палі (у выпадку іх адсутнасці). Па вучэбных прадметах, па якіх праводзяцца кантрольныя работы, палі адводзяцца і ў сшытку для кантрольных работ.

У V–ХІ (XII) класах у сшытках для навучальных і кантрольных работ па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“ дата запісваецца словамі ў цэнтры радка. На наступных радках пасля даты пішуцца від работы (пераказ, сачыненне i iншыя); або ”Работа над памылкамі“; або ”Дамашняя работа“, затым ”Практыкаванне“ з указаннем яго нумара (без знака №); або ”Класная работа“. Пасля слоў ”Класная работа“ на наступным радку па меркаванні настаўніка можа ўказвацца тэма вучэбных заняткаў.

У ІХ–ХІ (XII) класах у сшытках для кантрольных работ па вучэбных прадметах ”Беларуская літаратура“,”Русская литература“ дата таксама запісваецца словамі ў цэнтры радка. На наступным радку пасля даты ўказваецца від работы (сачыненне), затым – загаловак кантрольнай работы.

Загаловак навучальнай або кантрольнай работы запісваецца на асобным радку без двукосся і кропкі ў канцы назвы. Калі загаловак з’яўляецца цытатай, то ён бярэцца ў двукоссе.

Запісы афармляюцца наступным чынам:

Трэцяга верасня	Дваццаць пятага верасня	Восьмага кастрычніка
Дамашняя работа	Класная работа	Работа над памылкамі
Практыкаванне 12	Спосабы ўтварэння дзеясловаў
Третье сентября	Третье сентября	Третье октября
Домашняя работа	Классная работа	Работа над ошибками
Упражнение 12

Пятага кастрычніка Дыктант	Пятага кастрычніка Пераказ	Пятага кастрычніка Сачыненне
Мой родны край	У лесе	З гісторыі майго роду

Пятнаццатага красавіка

Сачыненне

,,Добра быць у дарозе, якую ты

сам сабе выбіраеш…“

У выпадку, калі пісьмовая работа па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“ ўключае дадатковае заданне, на наступным радку пасля тэксту ўказваецца нумар варыянта. Нумар задання абазначаецца арабскай лічбай.

Напрыклад: Варыянт 2 Варыянт ІІ

1. 1.

Па вучэбным прадмеце ”Замежная мова“ дата ў сшытку запісваецца так, як гэта прынята ў краіне мовы, якая вывучаецца:

Англійская мова	1 October 2020
Нямецкая мова	7. Dezember 2020
Французская мова	Lundi 7 septembre 2020
Іспанская мова	7 de diciembre de 2020
Кітайская мова	2020年4月12日

У сшытку для навучальных работ па вучэбным прадмеце ”Замежная мова“ словы ”Класная работа“, ”Дамашняя работа“ (на адпаведнай мове) не пішуцца.

У V–ХІ (XII) класах дата выканання навучальнай або кантрольнай работы па іншых вучэбных прадметах, акрамя вучэбных прадметаў ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“, ”Замежная мова“, запiсваецца лiчбамi на палях сшыткаў у адзін ці два радкі.

Напрыклад: 22.09.2020

У сшытках для навучальных работ па вучэбных прадметах ”Беларуская літаратура“, ”Русская литература“, ”Літаратура нацыянальнай меншасці“, ”Мастацтва (айчынная і сусветная мастацкая культура)“, ”Чалавек i свет“, ”Інфарматыка“, ”Сусветная гісторыя“, ”Гісторыя Беларусі“, ”Грамадазнаўства“, ”Геаграфія“, ”Біялогія“, ”Фізіка“, ”Астраномія“, ”Хімія”, ”Працоўнае навучанне“, ”Чарчэнне“, ”Дапрызыўная і медыцынская падрыхтоўка“, ”Асновы бяспекі жыццядзейнасці“ пры выкананні навучальных работ словы ”Класная работа“ не пішуцца, а адразу запісваецца тэма вучэбных заняткаў пасярэдзіне таго ж радка, на якім запісана дата выканання навучальнай работы, або від работы (сачыненне і іншыя работы). Запіс у сшытку афармляецца наступным чынам:

Жыццёвы і творчы шлях І. Шамякіна

15.09.2020

Агульная характарыстыка галагенаў

12.09.2020

Пры выкананні кантрольнай, практычнай або лабараторнай работы ў адпаведным сшытку запіс афармляецца наступным чынам:

Практычная работа № 6 Рашэнне эксперыментальных задач

22.10.2020

У сшытках для кантрольных работ па вучэбных прадметах ”Матэматыка“, ”Фізіка“, ”Астраномія“, ”Біялогія“, ”Хімія“ ў V–ХІ (XII) класах пасля запісаў даты і назвы віду работы ўказваецца тэма, па якой выконваецца кантрольная работа, а затым у цэнтры радка – нумар варыянта (Варыянт 2 або Варыянт II).

23. Экзаменацыйныя работы па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“, ”Матэматыка“ па завяршэнні навучання і выхавання на II і III ступенях агульнай сярэдняй адукацыі выконваюцца на падвойных лістах паперы з адбіткам штампа ўстановы адукацыі, якія ўкладваюцца адзін у адзін.

На адбітку штампа ўстановы адукацыі запісваецца дата правядзення выпускнога экзамену.

Напрыклад: 1 чэрвеня 2021 г.

Пасля адбітку штампа ўстановы адукацыі прапускаюцца два радкі (дзве лінейкі) на лістах паперы з разліноўкай у лінейку, чатыры радкі (чатыры клеткі ўніз) на лістах паперы з разліноўкай у клетку і пасярэдзіне радка робіцца адпаведны запіс.

Тытульны ліст экзаменацыйнай работы па завяршэнні навучання і выхавання на ІІ і ІІІ ступенях агульнай сярэдняй адукацыі афармляецца згодна з дадаткам 7 Метадычных рэкамендацый.

Па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“ на другой старонцы пасярэдзіне першага радка пiшацца назва дыктанта або пераказу, па вучэбным прадмеце ”Матэматыка“ – нумар варыянта.

Пры абазначэнні нумара варыянта можна выкарыстоўваць як арабскія, так і рымскія лічбы (Варыянт 2 або Варыянт ІІ).

Заданні экзаменацыйнай работы па вучэбным прадмеце ”Матэматыка“ не перапісваюцца.

24. Экзаменацыйныя работы вучняў пасля праверкі і выстаўлення адзнакі ў балах падпiсваюцца старшынёй і членамі экзаменацыйнай камiсii згодна з дадаткам 7 да Метадычных рэкамендацый.

V. ПРАВЕРКА НАВУЧАЛЬНЫХ, КАНТРОЛЬНЫХ, ЭКЗАМЕНАЦЫЙНЫХ РАБОТ І ПРАВЯДЗЕННЕ РАБОТЫ НАД ПАМЫЛКАМІ

25. Па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“, ”Матэматыка“ правяраюцца:

найбольш значныя (на выбар настаўніка) навучальныя работы ў вучняў V– ХІ (XII) класаў:

не менш чым адзiн раз на месяц ва ўсiх вучняў Х–ХІ (XII) класаў пры вывучэнні прадмета на базавым узроўні;

не менш чым адзiн раз на два тыдні ва ўсiх вучняў Х–ХІ (XII) класаў пры вывучэнні прадмета на павышаным узроўні.

26. Па вучэбным прадмеце ”Замежная мова“ ў сшытку для навучальных работ правяраюцца:

найбольш значныя (на выбар настаўніка) навучальныя работы ў вучняў VІІІ–ХІ (XII) класаў, але з такiм разлiкам, адзiн раз на два тыдні ва ўсіх вучняў Х–ХІ (XII) класаў пры вывучэнні на базавым узроўні; адзін раз на тыдзень ва ўсіх вучняў Х–ХІ (XII) класаў пры вывучэнні на павышаным узроўні.

27. Па вучэбным прадмеце “Мастацтва (айчынная і сусветная мастацкая культура)” найбольш значныя (на выбар настаўніка) навучальныя работы правяраюцца ў кожнага вучня не радзей за адзін раз у чвэрць (напрыклад, у якасці заліковых).

28. Па вучэбных прадметах ”Беларуская літаратура“, ”Русская литература“, ”Літаратура нацыянальнай меншасці“, ”Чалавек і свет“, ”Сусветная гісторыя“, ”Гісторыя Беларусі“, ”Грамадазнаўства“, ”Фізіка“, ”Астраномія“, ”Хімія“, ”Біялогія“, ”Геаграфія“, ”Інфарматыка“ найбольш значныя (на выбар настаўніка) навучальныя работы правяраюцца ў кожнага вучня не радзей за адзін раз у месяц.

29. Адзнакі за выкананне вучнямі ІІІ–ХІ (XII) класаў навучальных работ, выстаўленыя ў сшытках для навучальных работ па адпаведным вучэбным прадмеце, па меркаванні настаўніка могуць заносіцца ў класны журнал і дзённік вучня.

30. Па вучэбным прадмеце ”Фізіка“ лабараторныя работы правяраюцца ў кожнага вучня да наступных вучэбных заняткаў. Адзнакі за лабараторныя работы, выстаўленыя ў сшытках для лабараторных работ, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня.

Па вучэбным прадмеце ”Хімія“ практычныя работы правяраюцца ў кожнага вучня да наступных вучэбных заняткаў. Адзнакі, выстаўленыя ў сшытках для практычных работ, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня;

Па вучэбным прадмеце ”Біялогія“:

лабараторныя і найбольш значныя (па меркаванні настаўніка) практычныя работы правяраюцца ў кожнага вучня да наступных вучэбных заняткаў. Адзнакі за лабараторныя і практычныя работы, выстаўленыя ў сшытках для лабараторных і практычных работ, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня;

адзнакі за навучальныя работы (у тым ліку вопыты, доследы, справаздачы па выніках экскурсій) выстаўляюцца ў класны журнал і дзённікі вучняў па меркаванні настаўніка.

Па вучэбным прадмеце ”Геаграфія“ практычныя работы правяраюцца да наступных вучэбных заняткаў у кожнага вучня. Адзнакі за практычныя работы (пазначаныя зорачкай у вучэбнай праграме), выстаўленыя ў сшытках для практычных работ вучняў, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня; адзнакі за іншыя практычныя работы заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня па меркаванні настаўніка.

31. Кантрольныя работы правяраюцца ў кожнага вучня
I–ХІ (XII) класаў. Па выніках праверкі кантрольных работ вучням
III–ХІ (XII) класаў выстаўляюцца адзнакі ў сшытках для кантрольных работ па адпаведных вучэбных прадметах. За кантрольныя пераказы і сачыненні па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“ вучням выстаўляюцца дзве адзнакі: адна – за змест, другая – за пісьменнасць. Адзнакі, выстаўленыя па выніках кантрольных работ, заносяцца ў класны журнал і дзённік вучня. За кантрольныя сачыненні па вучэбных прадметах ”Беларуская літаратура“, ”Русская литература“ вучням выстаўляюцца дзве адзнакі: адна – за змест з улікам зместавых і маўленчых памылак, другая – за пісьменнасць. Адзнакі, выстаўленыя па выніках кантрольнага сачынення, заносяцца ў класны журнал (першая – на старонку журнала па літаратуры, другая – на старонку журнала па мове) і дзённік вучня.

Праверка кантрольных работ, як правіла, ажыццяўляецца да наступных вучэбных заняткаў па адпаведным вучэбным прадмеце. Дапускаецца ажыццяўляць праверку кантрольных сачыненняў, пераказаў і іншых творчых работ па мовах і літаратурах у Х–ХІ (ХІІ) класах –на працягу двух тыдняў пасля правядзення адпаведнай творчай работы.

32. Па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Беларуская літаратура“, ”Русский язык“, ”Русская литература“, ”Мова нацыянальнай меншасці“, ”Літаратура нацыянальнай меншасці“ ў навучальных работах, якiя правяраюцца, і кантрольных работах настаўнік адзначае і выпраўляе дапушчаныя вучнямi памылкі наступным чынам.

Няправiльна напiсаную (напісаны):

лiтару або знак прыпынку закрэслівае наўскос, падкрэслівае адной лініяй;

лiчбу закрэслівае наўскос;

частку слова, сказ закрэслівае тонкай гарызантальнай лiнiяй;

памылкі ў змесце i маўленчыя памылкі падкрэслiвае хвалiстай лiнiяй;

замест закрэсленага запісвае ўверсе правільны варыянт (патрэбныя лічбы, літары, знакі прыпынку, словы, словазлучэнні, сказы).

Выпраўленыя памылкі адзначаюцца на палях сшытка наступнымі ўмоўнымі знакамі:

у II–IV класах – I – арфаграфiчная, V – пунктуацыйная, I (н) – нягрубая арфаграфiчная, V (н)– нягрубая пунктуацыйная, З (С) – памылка ў змесце (в содержании); М (Р) – маўленчая (речевая);

у V–ХІ (XII) класах – I – арфаграфiчная; V – пунктуацыйная; Г – граматычная; З (С) – памылка ў змесце (в содержании); М (Р) – маўленчая (речевая); а (о) – аднатыпная (однотипная); н – нягрубая: I (а) (I (о)), I (н), V (н).

Дапушчаныя вучнямi памылкі на прымяненне правілаў, якiя яшчэ не вывучалiся, настаўнік падкрэслівае, выпраўляе, але на палях сшытка не адзначае.

У V–ХІ (XII) класах пры праверцы дыктанта пасля тэксту (у пачатку наступнага радка) дробам указваецца колькасць арфаграфiчных памылак (лiчнiк) i пунктуацыйных памылак (назоўнiк).

Напрыклад:

I / V

2/1

У навучальных і кантрольных творчых работах (пераказы, сачыненні, пераклады і іншыя) настаўнік выпраўляе арфаграфічныя, пунктуацыйныя, граматычныя, маўленчыя памылкі, памылкі ў змесце і выстаўляе дзве адзнакі: адну – за змест, другую – за пісьменнасць.

Пры праверцы творчых работ (пераказаў, сачыненняў, перакладаў і іншых), якiя разлiчаны на адны або двое вучэбных заняткаў, пасля тэксту (у пачатку наступнага радка) настаўнік запісвае дробам у лічніку колькасць памылак у змесце i маўленчых памылак, а ў назоўнiку ўказвае колькасць арфаграфiчных, пунктуацыйных i граматычных памылак.

Напрыклад:

З – М		2-2
I – V – Г		2-2-1

Калі вучнямі дапушчаны выпраўленні на месцы арфаграм і пунктаграм, якія ўплываюць на выстаўленне адзнакі за пісьмовую работу, па меркаванні настаўніка наяўнасць выпраўленняў можна адзначаць пасля падліку памылак. У гэтым выпадку запіс можна аформіць наступным чынам:

1/0	2 выпр. (І)	1-0
3-0-2	2 выпр. (V)

Пры праверцы экзаменацыйных работ вучняў па завяршэнні навучання і выхавання на ІІ і ІІІ ступенях агульнай сярэдняй адукацыі па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Русский язык“, ”Мова нацыянальнай меншасці“ дапушчаныя вучнямi памылкі адзначаюцца, выпраўляюцца і фіксуюцца такім жа чынам, як і пры праверцы дыктанта, творчых работ.

33. Па іншых вучэбных прадметах у навучальных работах, якія правяраюцца, і кантрольных работах настаўнік закрэслівае арфаграфічныя, пунктуацыйныя, граматычныя памылкі і надпісвае правільны варыянт, маўленчыя памылкі падкрэслівае хвалістай лініяй.

Пры праверцы экзаменацыйных работ вучняў па завяршэнні навучання і выхавання на ІІ і ІІІ ступенях агульнай сярэдняй адукацыі па вучэбным прадмеце ”Матэматыка“ такім жа чынам выпраўляюцца дапушчаныя вучнямi памылкі.

34. У сшытках для навучальных і кантрольных работ па вучэбных прадметах ”Матэматыка“, ”Фізіка“, ”Біялогія“, ”Хімія“, у сшытках для навучальных работ па іншых вучэбных прадметах пры праверцы дадатковых заданняў, тэставых работ, у экзаменацыйнай рабоце па вучэбным прадмеце ”Матэматыка“ на палях насупраць кожнага выкананага задання адзначаецца колькасць балаў, якой ацэнены вынік выканання гэтага задання. Пасля рашэння апошняга задання запісваецца сумарная колькасць балаў за выкананне ўсіх заданняў, якія пераводзяцца ў адпаведную адзнаку. Адзнака запісваецца на адпаведным радку.

Па вучэбных прадметах ”Беларуская літаратура“, ”Русская литература“, ”Літаратура нацыянальнай меншасці“ пасля праверкі навучальнай творчай работы дапускаецца сціслае пісьмовае ацэначнае меркаванне настаўніка.

36. Вучнямі V–ХІ (XII) класаў работа над памылкамі выконваецца па вучэбных прадметах ”Беларуская мова“, ”Беларуская літаратура“, ”Русский язык“, ”Русская литература“, ”Мова нацыянальнай меншасці“, ”Літаратура нацыянальнай меншасці“, ”Фізіка“, ”Астраномія“, ”Хімія“, ”Біялогія”, ”Матэматыка“ пасля правядзення настаўнікам аналізу выканання кантрольнай або найбольш значнай (па меркаванні настаўніка) навучальнай, практычнай, лабараторнай работы па адпаведным вучэбным прадмеце ў тых жа сшытках, у якіх выконвалася работа.

Па вучэбным прадмеце ”Інфарматыка“ тыповыя памылкі, дапушчаныя вучнямі пры выкананні кантрольнай работы, абмяркоўваюцца без выканання пісьмовай работы над памылкамі.

37. Выпраўленне памылак, дапушчаных вучнем, надпісванне правільнага варыянта, іншыя запісы ажыццяўляюцца ручкай з пастай чырвонага колеру. Памылкі, дапушчаныя пры выкананні работы над памылкамі, выпраўляюцца такім жа чынам, як і пры праверцы навучальнай або кантрольнай работы па адпаведным вучэбным прадмеце.

38. Па выніках праверкі работы над памылкамі па меркаванні настаўніка можа быць выстаўлена адзнака, якая можа быць занесена ў класны журнал і дзённік вучня.

VI. АФАРМЛЕННЕ РЭФЕРАТА

39. Рэферат – гэта кароткая перадача зместу артыкула (-аў) або даследавання. Рэфераты могуць выконвацца па ўсіх вучэбных прадметах, якія вывучаюцца ў X–XI (XII) класах.

Рэферат мае наступную структуру: тытульны ліст, змест, уводзіны, асноўная частка, якая падзяляецца на главы, раздзелы, падраздзелы, заключэнне, спіс літаратуры ў алфавітным парадку, дадаткі (пры неабходнасці). Аб’ём навучальнага рэферата, узор яго афармлення ўстаноўлены згодна з дадаткам 8 да Метадычных рекамендацый.

1. На тытульным лісце ўказваецца найменне ўстановы адукацыі, прозвішча, уласнае імя, імя па бацьку (калі ёсць) аўтара, назва работы, месца знаходжання ўстановы адукацыі, год.
2. Змест рэферата ўключае назву структурных частак, глаў, раздзелаў і падраздзелаў з указаннем нумарацыі старонак арабскімі лічбамі.
3. Ва ўводзінах даецца кароткая характарыстыка тэмы рэферата, абгрунтоўваецца яе актуальнасць, раскрываюцца мэта і задачы работы, даецца пералік літаратуры і асноўных крыніц, на аснове якіх падрыхтаваны рэферат.
4. У асноўнай частцы рэферата коратка, але поўна падаецца матэрыял па раздзелах, кожны з якіх раскрывае асобную праблему або розныя бакі адной праблемы. Кожны змястоўны блок (глава, раздзел, падраздзел) павінен мець загаловак.
5. Заключэнне павінна быць сціслым, канкрэтным, утрымліваць асноўныя вывады, а таксама інфармацыю пра згоду ці нязгоду з аўтарамі выкарыстаных крыніц. Заключэнне не павінна перавышаць па аб’ёме ўводзіны.
6. Пры напісанні рэферата неабходна рабіць спасылкі на крыніцы інфармацыі: у квадратных дужках указваецца нумар крыніцы ў спісе выкарыстаных крыніц і старонка, напрыклад: [4, с. 29]. Спасылкі ў тэксце могуць таксама падавацца ў выглядзе падрадковых заўваг, нумарацыя якіх прыводзіцца на кожнай старонцы, пачынаючы з адзінкі. Спіс выкарыстаных крыніц афармляецца ў адпаведнасці з правіламі бібліяграфічнага апісання.
7. Пры камп’ютарным наборы трэба выкарыстоўваць шрыфт Times New Roman, кегль 15 пт; міжрадковы інтэрвал – 1,5; водступ першага радка кожнага абзаца – 1,25; палі – зверху і знізу па 2 см, злева 3 см, справа 1 см.

Деятельность педагогического работника системы профессионального образования предполагает большое количество коммуникативных контактов – и не только cобучающиеся, но и с родителями, коллегами, руководителями, контролирующими органами, представителями базовых предприятий

Большое количество контактов, в которые вступает ежедневно человек, требует от него выполнения определенных правил, позволяющих бесконфликтно общаться, сохраняя свое личное достоинство и достоинство другого человека. В ходе образовательного процесса не всегда придается особое значение общению. Методическая сторона педагогом оценивается как более важная, чем коммуникативная. Но ведь важны не знания сами по себе, а влияние преподавателя посредством знаний (информации) на всестороннее развитие личности обучающегося. Результативность при этом возможна лишь тогда, когда налажен контакт с тем, кому хочешь эти знания передать.

Изменилась и роль педагога в современных условиях жизни: от транслятора знаний и способов деятельности он должен переходить к проектированию индивидуальной траектории интеллектуального и личностного развития каждого ученика. Юношеский возраст характеризуется потребностью в понимании со стороны взрослого и принятии. Педагогическое общение невозможно без отношения. Учащиеся очень чувствуют отношение к себе. Самая грубая обида это явное невнимание к человеку, который что-то тебе говорит, и простить эту обиду всего труднее. Верх невоспитанности – во время разговора «вперять взоры» в окно или в угол, играть с собакой или крутить что-либо в руках. Отсюда непреложное правило: "Говоря с людьми, всегда смотри им в глаза!».

Очень важен тон разговора. По нему мы можем судить о настроении и даже о характере человека. Ни работа, ни общественное положение, ни пережитая неприятность, ни плохое состояние здоровья не дают права быть невежливыми с окружающими. При всем своем желании и умении скрыть свои эмоции и чувства по отношению к ученикам учитель не в состоянии это сделать. Ведь существует много показателей отношения:

с помощью речи интонации, паузы, логическое ударение, повышение/понижение голоса, тембра голоса одно выражение может иметь различную окраску отношений

невербальные средства: мимика, жесты, внешне совершенно непроизвольно дают ученикам информацию об отношению к себе. Поэтому, важное условие педагогического общения доброжелательное отношение к ученикам, принятие их такими, какие они есть...

Коммуникативные барьеры или барьеры общения – это чисто психологический феномен, проявляющийся в ходе общения, когда возникает чувство неприязни, недоверия к источнику информации и самой информации. Достаточно часто люди, слушая, не слышат друг друга. Когда «слушание» не обеспечивает правильного понимания слов и чувств собеседника, создает у говорящего ощущение, что его не слышат, считают его переживания смешными, незначительными.

Рассмотрим наиболее часто встречающиеся коммуникативные барьеры.

Слушая чужую речь мы понимаем её на 70% . Самое трудное сказать так, чтобы тебя поняли, так как ты сам понимаешь. Ведь слушатель вкладывает свой смысл, свое содержание в принимаемую информацию. Деловую речь воспринимать трудно, темпераментную – легко. Наша речь характеризует нашу личность. Личность выражается вся целиком в интонации. Когда мы говорим, мы себя оголяем. Некоторые недостатки нашей речи могут составлять её самобытность, но на начальном этапе общения это может вызывать коммуникативные барьеры.

Так что же нужно делать, чтобы не допустить возникновения барьеров в общении?

Изначально должна произойти преднастройка человека на общение.

(вспомните хотя бы 1-2 положительных качества человека, или его хороших поступков или решений)

На начальном этапе общения необходимо принятие определенного

выражения лица, позы, выбора начальных слов, тона высказывания, движений и жестов, привлекающих партнера действий. Невербальные компоненты общения очень значимы в первые минуты знакомства. По одежке встречают эта «одежка» не только костюм, но и поза, взгляд, улыбка. Еще не произнесено не единого слова, а первая оценка собеседника уже получена. Изменить её в последствие, бывает трудно. Американские исследователи считают, что важны первые 2-4 минуты встречи. Именно в этот начальный момент общения необходимо показать заинтересованность в предстоящей беседе, готовность к конструктивному сотрудничеству, открытость для новых идей и предложений.

Прежде чем вступить в общение с другим человеком, необходимо определить свои интересы, соотнести их с интересами партнера по общению, оценить его как личность, выбрать наиболее подходящую технику и приемы общения. В процессе общения контролировать его ход и результаты, оставив у партнера благоприятное впечатление о себе, и сделав так, чтобы в дальнейшем у него возникло стремление продолжить общение. Для этого можно применить:

• произнесение вслух имени, имени-отчества это показывает внимание и утверждения данного человека как личности и обычно вызывает удовлетворение;
• добрая улыбка и приятное выражение лица свидетельствует – «я – ваш друг, а друг – это сторонник, защитник». У партнера возникает чувство защищенности;
• высказывание комплементов способствует эффекту внушения, не льстите, а найдите действительно то, за что человека можно похвалить;
• терпеливое и внимательное выслушивание приводит к удовлетворению одной из самых важных потребностей любого человека – потребности в самоуважении;
• привлечение внимания к «хобби», увлечениям, интересам.

Все эти приемы, как правило, сопровождается положительными эмоциями собеседника. Узкая педагогическая направленность мешает воспитанию обучающегося как субъекта учебной деятельности, как личности в целом, а у педагога происходит абсолютизация ролевых позиций, отношений, деловых качеств, может возникнуть узость восприятия педагогических ситуаций,

стереотипы мышления, нежелание отражать свои личностные качества, рефлектировать способы своего поведения. Подобная профессиональная деформация педагогам, как правило, не осознается. В педагогическом общении могут возникнуть не только барьеры, но и конфликты, если педагог будет высказывать такие сообщения как:

• ты несносный (осуждение)
• ты просто хочешь привлечь к себе внимание (интерпретация)
• ты очень невнимательная (критика)
• нехорошо перебивать других (научение)
• вам лучше бы успокоиться, иначе... (предупреждение)
• ты всегда был хорошим учеником (положительная оценка)
• Менделеев ты наш... (сарказм)
• ты дрянь, глупец, (обзывание)
• уход от разговора, отшучивание
• советы, подсказки, готовые решения, выпытывания, выспрашивания

Ни одно из сообщений не несет в себе информации о взрослом. Взрослый не объясняет, чем конкретно он недоволен, какие чувства у него вызывают те или иные действия учащегося. Не давайте общих оценок человеку. Оценивайте конкретный поступок

Многообразие коммуникативных барьеров свидетельствует, что практически каждый человек в тех или иных ситуациях делового общения испытывает серьезные трудности. Универсальных рецептов преодоления коммуникативных барьеров не существует. Самое важное – принять наличие коммуникативных трудностей и не бояться проявлять творчество, гибкость, индивидуальное своеобразие, при решении сложившейся ситуации. Развивайте в себе необходимые для педагога коммуникативные качества – мягкость, пластичность, деликатность в общении с обучающимися, любезность, приветливость, общительность, умение налаживать духовно общение.

Любое общение с другим человеком – это воспитание. Мы отдаем другому человеку энергию и заботу и должны требовать от него того же. Мало быть альтруистом и проявлять жертвенность, мы должны воспитывать это и в других. Когда вы просто ждете, что у человека проснется совесть, вы этим отказываетесь от воспитания, от отдачи энергии, а значит и от любви. А воспитание – это в первую очередь любовь, а потом поощрение и наказание, поддержка и ограничение.

Ничего не кажется человеку страшнее, чем отвержение, жестокость и отсутствие любви. Проявляйте любовь и понимание!

Желаю слышать и молвить святым даром слова

Да будет так!

Классификация коммуникативных барьеров

	Группа барьеров	Виды барьеров
1	Барьеры непонимания	Семантические (слова, жесты, рисунки, мимика) Языковые (жаргон, профессиональные термины) Фонетические (дефекты речи) Стилистические (Э-э-э, это самое, так сказать) Логические (несовпадение умозаключений) Барьеры коммуникативных перегрузок (большой объем информации)
2	Личностные барьеры (психологическая несовместимость)	Барьеры индивидуальных различий Идеологические Негативный прошлый опыт Барьеры предвзятости
3	Личностные барьеры (негативные установки)	Барьеры отрицательных установок Барьеры ожидания непонимания Барьеры возраста Барьеры недостаточного понимания важности общения
4	Культурные барьеры	Национальные Религиозные Этические Эстетические
5	Организационные барьеры	Барьеры излишней централизации Барьеры излишней дифференциации Барьеры неопределенности обязанностей и прав Барьеры нежелания делиться информацией
6	Социальные барьеры	Когнитивные Статусные Профессиональные Барьеры образования
7	Физические барьеры	Пространственные (удобство помещения) Временные (дефицит времени) Технические (исправность технических средств)

1. Барьеры непонимания

• барьеры непонимания, которое могут создавать недостатки речи:

большие паузы между словами, небрежность артикуляции, замедленность темпа, проглатывание окончаний, гнусавость, очень быстрая речь, дзеканье (вместо д-з), шепелявость, оканье, аканье; слова-паразиты – вообще, блин, можно сказать …

2. Личностные барьеры связанные с психологической несовместимостью

• – различия в темпераменте, характере, партнеров, барьер отрицательных эмоций, неправильной установки сознания, барьер речи, негативное восприятие манеры поведения собеседника

3. Личностные барьеры, связанные с негативными установками

• закрытость, настороженность ожидание негативных проявлений, прогнозирование невозможности понимания, разногласия поколений, недостаточность понимания важности общения, уклонение и уход от конкретных вопросов.

4. Культурные барьеры

• национальные возникают у представителей разных культур, проявляются в установлении дистанции между общающимися, манере держаться, использования жестов, тона, громкости голоса принятых в качестве нормы в различных странах
• религиозные – неприязнь к людям другого вероисповедания, предвзятость на основе религиозных различий
• этические – несовпадение этических ценностей и норм (нравственность, честность, порядочность – ложь, манипуляция)
• эстетические – несовпадение вкусов, манер, взглядов на эстетическую составляющею.

5. Организационные барьеры

• централизация – информационная перегрузка центра и слабая информированность структурных подразделений
• дифференциация – ограничение информационного обмена и решение проблем в самом подразделении
• неопределенность обязанностей и прав – никто ни за что не отвечает, коммуникация формальная или конфликтная.
• нежелание делиться информацией – обладание информацией – источник власти, не полная информация не дает возможности принять оптимальное решение и затрудняет коммуникацию.

6.Социальные барьеры

• когнитивные – разность знаний о предмете общения, профессиональной компетентности, развитость абстрактного мышления, памяти, навыков восприятия.
• статусные – лицо более низкого уровня иерархии может бояться высказывать свое мнение, задать вопрос
• профессиональные – возникают между представителями разных профессий, при желании поднять значимость своей, и принизить важность другой профессии.
• образования – несоответствие социального опыта, информационного, уровней образования.

7. Физические барьеры

• пространственные – неудобное расположение оргтехники, мебели, наличие отвлекающих деталей, неэффективное расстояние между людьми.
• временные – дефицит времени, невнимательное слушание, свертывание обратной связи и отсутствие глубокого понимания.
• технические – неисправность технических средств

Только принимая подростка целиком, доверяя его становлению можно дать ему возможность стать тем, кем ему назначено стать. Совет Дейла Карнеги «Будьте чистосердечны в своей оценке и щедры на похвалу! И люди будут хранить в памяти ваши слова, дорожить ими и повторять их через много лет после того, как Вы уже забудете!»

Вы можете стать волшебниками – научить специальности и сделать их успешными хотя бы в одной области. Развить чувство принадлежности и этим обеспечить хорошее поведение